Vua Seleukos I Seleukos_I_Nikator

Tiền xu của Antigonus, cùng với dòng chữ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ (vua Antigonus).

Cuộc chiến giữa các diodochi lên tới đỉnh điểm khi Antigonos, sau khi tiêu diệt hoàng gia Macedonia cổ, xưng vương năm 306 TCN. Ptolemaios, Lysimachos, Kassandros và Seleukos cũng noi theo ít lâu sau đó. Ngoài ra, Agathocles của Sicilia cũng tự xưng vương khoảng thời gian tương tự.[28][32] Vạn thắng vương Seleukos, giống như bốn người lãnh đạo người Macedonia khác cũng dùng tiêu đề và phong cách của basileus (vua)

Chandragupta Maurya và các tỉnh phía đông

Seleukos sớm chuyển sự chú ý của ông một lần nữa về phía đông. Trong năm 305 TCN, Seleukos I Nikator đã tới Ấn Độ và chiếm đóng những vùng lãnh thổ xa tới tận sông Ấn Độ. Và cuối cùng tiến hành chiến tranh với vua nhà MauryaChandragupta Maurya:

Luôn luôn chờ đợi các nước láng giềng, có đủ sức mạnh quân sự trong tay và có sức thuyết phục với hội đồng, ông ta (Seleukos) đã giành được Lưỡng Hà, Armenia, Cappadocia thuộc Seleukos, Ba Tư, Parthia, Đại Hạ, Ả Rập, Tapouria, Sogdia, Arachosia, Hyrcania, và với bất cứ dân tộc nào bị khuất phục bởi Alexandros Đại đế, xa tới tận sông Ấn. Vì vậy mà đường biên giới của vương quốc Seleukos là rộng rãi nhất ở châu Á chỉ sau đế quốc Alexandros xưa kia. Toàn bộ những vùng đất từ Phrygia tới Ấn Độ đều là thần dân của Seleukos.

— Appian - Cuộc chiến tranh Syria.[33]

Chỉ có một số ít thông tin về những hoạt động của ông ở Ấn Độ. Chandragupta Maurya (được biết đến trong văn bản Hy Lạp là Sandrökottos), người sáng lập đế chế Maurya, đã chinh phục thung lũng Indus và một số bộ phận khác của khu vực phía đông của đế quốc Alexander. Seleukos đã bắt đầu một chiến dịch chống lại Chandragupta và vượt qua sông Indus, có lẽ ngay cả sông Hydaspes. Chiến dịch Ấn Độ của Seleukos tuy nhiên là một sự thất bại. Chúng ta không biết chính xác những gì đã xảy ra. Có lẽ Chandragupta đã đánh bại Seleukos trong trận chiến. Không có tác giả nào đề cập đến nguồn tin này. Tuy nhiên, như hầu hết các nhà sử học lưu ý, Seleukos dường như đã không đạt được mục tiêu của mình.[34] Hai nhà lãnh đạo đã đạt được một thỏa thuận cuối cùng, và thông qua một hiệp ước kín năm 305 TCN, Seleukos nhượng lại một số lượng đáng kể các vùng lãnh thổ cho Chandragupta để trao đổi với 500 con voi chiến mà đã đóng vai trò then chốt trong các trận đánh sau này. Theo Strabo, các vùng lãnh thổ nhượng lại nằm dọc theo bờ sông Ấn:

Những người Ấn Độ đã xâm chiếm một vài quốc gia dọc theo bờ sông Ấn mà trước đây thuộc về người Ba Tư. Alexandros đã cướp đoạt miền Arian của họ và thành lập những thành phố mà bây giờ thuộc về ông ta. Nhưng Seleukos đã tặng chúng cho Sandrocottus (Chandragupta Maurya) trong hệ quả của cuộc hôn nhân thoả thuận và nhận trở lại 500 voi chiến.

— Strabo - Geographica.[35]

Seleukos đã từ bỏ các tỉnh phía đông của Arachosia, Paropamisadae và có lẽ có Aria. Mặt khác, ông đã có được sự ủng hộ của các phó vương của các tỉnh phía đông. Người vợ Ba Tư của ông giúp ông có được sự ủng hộ. Các phó vương của Bactria và Parthia cũng cần đến ông để có thể chống lại Chandragupta.[34] Các học giả hiện đại thường cho rằng Seleukos thực sự đã cho đi vùng lãnh thổ nhiều hơn nay là miền nam Afghanistan, và là một bộ phận của Ba Tư ở phía tây của sông Ấn. Điều này sẽ có xu hướng được chứng thực bởi các di chỉ khảo cổ học, như chỉ dẫn cụ thể về ảnh hưởng của triều đại Mauryan, chẳng hạn như các chữ khắc trong các sắc lệnh của vua A Dục, được biết đến xa tới tận Kandhahar ở miền Nam Afghanistan ngày nay.

Một số tác giả coi điều này là một sự phóng đại có nguồn gốc trong một tuyên bố của Pliny Cả không đề cập cụ thể đến các vùng đất Chandragupta đã nhận được, mà là ý kiến khác nhau của các nhà địa lý liên quan đến định nghĩa của từ "Ấn Độ":

Hầu hết các nhà địa lý, trên thực tế, không nhìn nhận Ấn Độ được bao bọc bởi dòng sông Indus, nhưng thêm vào đó bốn tỉnh (satrapies) là Gedrose, Arachotë, Aria, và Paropamisadë, dẫu vậy sông Cophes đã tạo thành biên giới của Ấn Độ. Tuy nhiên, theo các nhà văn khác, tất cả các lãnh thổ này, được tính tròn là thuộc về đất nước của Aria. -Pliny, Lịch sử tự nhiên, VI[36]

Liên minh giữa Chandragupta và Seleukos có lẽ đã được khẳng định với một cuộc hôn nhân (Epigamia). Chandragupta hoặc con trai ông kết hôn với con gái của Seleukos, Cornelia, hoặc có lẽ là sự công nhận cho hôn nhân giữa người Ấn Độ và Hy Lạp.

Ngoài ra thông qua giải thích của Arrian rằng Megasthenes sống ở Arachosia với phó vương Sibyrtios, từ nơi đó ông đi du hành đến Ấn Độ để thăm Chandragupta, đi ngược lại quan điểm cho rằng Arachosia nằm dưới sự cai trị của Maurya:

Megasthenes sống với Sibyrtius, phó vương của Arachosia, và thường nói về chuyến viếng thăm của ông đến chỗ Sandracottus, vua của người Ấn Độ. - Arrian, Anabasis Alexandri v, 6

Tuy nhiên, quan điểm ngày nay thường cho rằng Arachosia và ba khu vực khác đã trở thành lãnh địa của đế chế Maurya.

Hai vị vua dường như đã có mối giao hảo rất tốt, vì những nguồn cổ điển đã ghi nhận rằng theo hiệp ước của họ, Chandragupta gửi những món quà khác nhau như thuốc kích dục cho Seleukos[37].

Seleukos đã thu được nhiều hiểu biết về hầu hết miền bắc Ấn Độ, như giải thích của Pliny Già thông qua một số lượng lớn các sứ thần của ông tới Đế chế Maurya:

Thế giới Hy Lạp hóa theo cách nhìn của Seleukos: Bản đồ thế giới cổ đại của Eratosthenes (276–194 TCn), kết hợp các thông tin từ những chiến dịch của Alexandros và các vị tướng kế tục.[38]

Các vùng khác của đất nước ấy [vượt qua sông Hydaspes, nơi xa nhất của cuộc chinh phục của Alexandros] được phát hiện và khảo sát bởi Seleukos Nikator, cụ thể là:

  • từ nơi đó (Hydaspes) tới Hesudrus là 168 dặm
  • từ nới đó đến sông Hằng là 112 dặm

Seleukos dường như đã đúc tiền xu trong thời gian ở Ấn Độ, vì một vài đồng xu có của ông trong tiêu chuẩn Ấn Độ và đã được khai quật ở Ấn Độ. Những đồng xu mô tả ông là "Basileus" ("Vua"), mà niên đại là muộn hơn năm 306 trước Công nguyên. Một số người trong số chúng cũng đề cập đến Seleukos kết hợp với Antiochos con trai ông đồng thời là vua, nó cũng sẽ dẫn đến một ngày tháng vào cuối năm 293 trước Công nguyên. Không có đồng tiền Seleukos nào khác đã được đúc ở Ấn Độ sau đó và xác nhận sự thay đổi của lãnh thổ phía tây của sông Ấn vào tay Chandragupta.[39]

Seleukos có thể đã thành lập một lực lượng hải quân trong vùng Vịnh Ba Tư và Ấn Độ Dương.[28]

Trận Ipsus

Tetradrachm của Seleukos từ Seleucia. Mặt phải: Phần đầu của Zeus, Mặt trái: Athena.

Những con voi chiến mà Seleukos nhận được từ Chandragupta được chứng minh là hữu ích khi Diadochi cuối cùng đã quyết định đối phó với Antigonos. Kassandros, Seleukos và Lysimachos đánh bại cha con Antigonos và Demetrios trong trận Ipsus. Antigonos đã ngã xuống trong trận đánh nhưng Demetrios đã cố gắng để thoát thân. Sau trận đánh, Syria đã được đặt dưới sự cai trị Seleukos. Ông hiểu rằng Syria bao gồm các khu vực từ vùng núi Taurus tới Sinai, nhưng Ptolemaios đã chinh phục PalestinePhonicia. Năm 299 TCN Seleukos liên minh với Demetrios và cưới con gái của ông ta là Stratonice. Stratonice là cháu ngoại của Antipatros. Seleukos đã có một con gái với bà, tên của ngừơi con gái này là Phila.[40]

Hạm đội của Demetrios đã cố gắng để hủy diệt hạm đội của Ptolemaios, dẫu vậy Seleukos cũng không cần đánh nhau với ông ta.[41]

Seleukos, tuy vậy, đã không cố gắng để mở rộng vương quốc của mình về phía tây. Lý do chính là do ông không có đủ binh lính gốc Hy lạp và Macedonia. Trong trận chiến Ipsus, ông có bộ binh ít hơn Lysimachos. Sức mạnh của ông là những voi chiến và kị binh Ba Tư truyền thống. Để phát triển quân đội, ông đã cố gắng thu hút thêm nhiều di dân Hy Lạp bằng cách thành lập thêm 4 thành phố mới là Seleucia Pieria và Laodicea ở bờ biển Syria, Antioch bên bờ sông Orontes và Apameia ở thung lũng sông Orontes. Antioch đã trở thành đại bản doanh của chính quyền của ông. Seleucia mới đã trở thành căn cứ hải quân và là cửa ngõ tới biển Địa Trung Hải. Seleukos còn thành lập thêm 6 thành phố nhỏ nữa.[41]

Người ta nói với Seleukos rằng "có một số hoàng tử cũng từng sống với niềm đam mê xây dựng các thành phố như vây". Ông được cho là "đã xây dựng tất cả chín thành Seleucia, mười sáu thành Antioch, và sáu thành Laodice".[42]

Thất bại của Demetrios và Lysimachos

Seleukos cử con trai Antiochos I đồng cai trị với ông như là phó vương của các tỉnh phía đông vào năm 292 TCN vì để cai quản một đế chế rộng lớn như vậy cần triều đình tăng lên gấp đôi. Năm 294 TCN, Stratonice đã kết hôn với người con riêng của chồng Antiochos, Seleukos đã tổ chức đám cưới vì ông thấy con trai mình quá say mê.[43] Như vậy Seleukos đã loại bỏ Stratonice khỏi con đường của mình vì cha bà Demetrios, giờ đã là vua của Macedonia.

Liên minh giữa Seleukos và Demetrios kết thúc vào năm 294 TCN khi Seleukos chinh phục Cilicia. Demetrios xâm chiếm Cilicia trong năm 286 TCN và chinh phục nó một cách dễ dàng, điều này có nghĩa rằng Demetrios bây giờ đe dọa các vùng quan trọng nhất của đế chế Seleukos ở Syria. Nhưng quân đội của Demetrios đã quá mệt mỏi và lúc này vẫn chưa được trả lương. Seleukos, mặt khác, được biết như là một lãnh đạo xảo quyệt và giàu có đã tìm cách lôi kéo các binh sĩ của ông ta. Seleukos chặn những con đường dẫn phía nam từ Cilicia và kêu gọi quân Demetrios hãy đến tham gia với ông. Đồng thời ông tìm cách né tránh chiến đấu với Demetrios. Cuối cùng Seleukos đến thương thảo với Demetrios, ông tự mình đến trước những người lính, bỏ mũ giáp của mình ra và công khai danh tính. Quân đội của Demetrios lập tức từ bỏ người chỉ huy cũ của mình. Demetrios cuối cùng đã bị giam cầm ở Apameia và chết vài năm sau đó.[41]

Lysimachos và Ptolemaios đã hỗ trợ Seleukos chống lại Demetrios, nhưng sau chiến thắng quyết định, liên minh tan vỡ. Lysimachos trị vì Macedonia, Thracia và Tiểu Á. Ông cũng đã có vấn đề với gia đình mình. Lysimachus hành quyết con trai mình là Agathocles, mà người vợ Lysandra đã trốn đến Babylon để nương nhờ Seleukos.[41]

Sự mất lòng dân của Lysimachus sau khi giết Agathocles đã cho Seleukos một cơ hội để loại bỏ đối thủ cuối cùng của ông. Seleukos còn được Ptolemaios Keraunos xúi giục tiến về phía Tây. Ptolemaios Keraunos đã phản bội lại Lysimachos và sau này là Seleukos. Seleukos sau đó xâm chiếm Tiểu Á và đánh bại đối thủ của ông trong trận Corupedium thuộc Lydia, năm 281 TCN. Lysimachos tử trận. Ngoài ra Ptolemaios I đã mất vài năm trước đó nên lúc này chỉ còn Seleukos là người duy nhất cùng thời với Alexandros Đại đế.[41]

Làm chủ Tiểu Á

Đồng bạc của Seleukos. Dòng chữ Hy Lạp đọc là ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΣΕΛΕΥΚΟΥ (Vua Seleukos).

Trước khi qua đời, Seleukos đã cố gắng để đối phó với chính quyền của Tiểu Á. Đây là khu vực có dân cư rất đa dạng, bao gồm các thành phố Hy Lạp, một tầng lớp quý tộc Ba Tư và các dân tộc bản địa. Seleukos có lẽ đã cố gắng để đánh bại Cappadocia, nhưng thất bại. Một quan lại cũ của Lysimachos là Philetairos đã cai trị Pergamon một cách độc lập. Mặt khác, Seleukos đã thành lập thêm một số thành phố mới ở khu vực này.[41]

Chỉ còn rất ít những bức thư mà Seleukos gửi cho các thành phố khác nhau và các ngôi đền vẫn còn tồn tại cho tới ngày nay. Tất cả các thành phố ở Tiểu Á đã gửi đại sứ tới chỗ nhà cai trị mới của họ. Có một báo cáo rằng Seleukos phàn nàn về số lượng thư ông nhận được và đã buộc phải đọc. Ông rõ ràng đã là một người cai trị phổ biến. Ở Lemnos ông được tôn vinh là một người giải phóng và một đền thờ được xây dựng để vinh danh ông. Theo một phong tục địa phương, Seleukos luôn được cung cấp thêm một chén rượu trong thời gian ăn tối. Danh hiệu của ông trong thời kỳ này là Seleukos Soter (" người giải phóng"). Khi Seleukos rời đi châu Âu, việc sắp xếp lại tổ chức của Tiểu Á đã không được hoàn thành[41]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Seleukos_I_Nikator http://www.henry-davis.com/MAPS/Ancient%20Web%20Pa... http://freepages.genealogy.rootsweb.com/~jamesdow/... http://perseus.mpiwg-berlin.mpg.de/cgi-bin/ptext?l... http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Per... http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/Literatur... http://virtualreligion.net/iho/antiochus_1.html http://virtualreligion.net/iho/seleucus_1.html http://www.attalus.org/translate/malalas.html http://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_syriaca... http://www.livius.org/cg-cm/chronicles/bchp-diadoc...